Tilmaanta ka-hortagga waxay diiradda saartaa xeeladaha ka-hortagga asaasiga ah iyo lakabaynta xeeladaha ka-hortagga dheeraadka ah haddii loo baahdo. Isticmaalka xeeladaha ka-hortagga ee asaasiga ah waxay kaa caawin doontaa bixinta illaalinta adiga iyo kuwa kugu xeeran. Xeeladaha ka-hortagga ee lagu taliyay in lagu dhimo fiditaanka jirrada waa sida soo socota:

• Tallaalada: Ardayda iyo shaqaalaha u qalma tallaallada aysan weli helin waxaa lagu dhiirigelinayaa inay sida ugu dhaqsaha badan u tallaalaan. La socoshada talaallada joogtada ah, oo ay ku jiraan COVID19 iyo tallaalada hargabka, waa lama huraan si looga hortago jirrooyinka caabuqyo kala duwan.
• Nadaafadda: Gacmaha oo la dhaqo oo la daboolo qufacaaga waxay kaa caawinaysaa inaad naftaada iyo dadka kale difaacdo. Ardayda iyo shaqaalaha waxaa lagu dhiirigelinayaa inay gacmahooda ku dhaqaan maalinta oo dhan saabuun iyo biyo.
• Hawo Nadiif ah: Degmadu waxay hagaajisay hawo-qaadista waxayna ilaalisay hagaajinta tayada hawada gudaha si loo yareeyo khatarta jeermiska iyo wasakhooyinka ku faafa hawada. Nadaamka hawo-mareenka waxa shahaado siiyay injineero, iyo nidaam caawiye ah oo hawada sifeeya ayaa lagu rakibay fasalada iyo xafiisyada guud ahaan dugsiyada. Nidaamkani waxa uu si joogto ah qol kasta u soo gelinayaa hawo cusub.
• Maaskaro: Xidhashada maaskaro waxay kaa caawin kartaa yaraynta gudbinta fayraska neefsashada. Maaskaro ayaa diyaar u ah ardayda, shaqaalaha, iyo qoysaska haddii la codsado.
• Fogaanshaha jirka: Haysashada meel bannaan oo u dhaxaysa naftaada iyo kuwa kale waxay kaa caawin kartaa hoos u dhigida khatarta faafinta fayraska neefsashada.

• Tijaabada: Baaritaanka jirrada iyo fayrasyada neef-mareenka ayaa kaa caawin kara inaad go'aanno ka gaarto caafimaadkaaga (tusaale helidda daawaynta).

Waqtiga ugu wanaagsan ee dib loo eego xeeladahaaga ka hortagga waa marka:

• Fayrasyada neef-mareenka ayaa sababa xadiga jirro badan ee bulshada dhexdeeda.
• Adiga ama dadka kugu xeeran waxaa dhawaan la kulmay fayras neef-mareenka, waad bukootay, ama waad soo kabanaysaa.
• Adiga ama dadka kugu xeeran waxaad leedihiin arrimo halis u ah jirro daran.

Haddii aadan hubin xaaladda caafimaad ama xaaladda khatarta ah ee kuwa kugu xeeran,, doorashada ugu badan ee ilaalintu waa doorashada inaad isticmaasho xeelado ka hortag oo dheeri ah, sida waji-ka-fogaanshaha jirka, iyo tijaabinta.

Joogitaanka guriga marka aad jiran tahay waxay hoos u dhigi kartaa halista faafinta cudurrada faafa, oo uu ku jiro COVID-19, dadka kale. 

Dadka leh calaamadaha caabuqa neef-mareenka ama caloosha iyo mindhicirka, sida qufaca, cune xanuun, matag, shuban, ama qandho 100 darajo ama ka badan, waa inay guriga joogaan.

Haddii aad xanuun dareento:

• Guriga joog oo ka fogow dadka kale ilaa labadan kuwan soo socdaa ay run noqdaan
  • Xummad 24 saacadood ah oo xor ah (iyada oo aan lahayn dawo xummad-yaraysa) IYO
  • 24 saacadood oo calaamadaha soo roonaaday
• Waxaa lagugula talinayaa inaad dejiso xeelado dheeraad ah oo ka hortag ah sida waji-xidhka, fogeynta jirka, iyo tijaabinta shanta (5) maalmood ee soo socda
• Si degdeg ah u raadso daryeel caafimaad si loo baaro iyo/ama daawaynta haddii aad leedahay arrimo halis u ah jirro daran ama aad leedahay xaalad caafimaad oo hoose
• Haddii aad asymptomatic tahay laakiin lagaa helay fayraska neef-mareenka, isticmaal taxadar dheeraad ah (tusaale nadaafadda, waji-xidhka, fogeynta jirka) shan (5) maalmood maadaama laga yaabo inaad qaadsiiso.

Ardayda ama shaqaalaha dugsiga yimaadda ee leh calaamadaha jirrada ama la yimaad calaamadaha inta ay dugsiga joogaan waxa loo diri karaa guriga oo lagu dhiirigelinayaa inay qiimeeyaan bixiyehooda daryeelka caafimaadka.

• Haddii arday uu dhaawacmo ama bukoodo inta lagu jiro maalinta dugsiga, shaqaaluhu waxay ogeysiin doonaan xafiiska caafimaadka.
  • Shaqaalaha Xafiiska Caafimaadka ayaa caawin doona ardayga iyo/ama go'aamin doona inay u baahan yihiin inay guriga aadaan.
  • Ardeyda xanuunsan waa laga go'doomin doonaa ardayda sida ugu macquulsan ilaa waalidku ka soo qaadayo.
  • Haddi arday uu astaamihiisa ka muuqdo dugsiga, dugsigu wuxuu ogeysiin doonaa waalidka/masuulka in ardayga la soo qaado.

Haddii ardaygu xanuunsado inta lagu guda jiro barnaamijka degmada oo ka baxsan maalin dugsiyeedka caadiga ah, iskuduwaha barnaamijku wuxuu raaci doonaa borotokoolka degmada.

Dugsiyada Dadweynaha Minnetonka kama kormeeraan ardayda, qoysaska ama shaqaalaha safarka. Talooyinka hadda iyo hagidda, fadlan booqo barta internetka ee CDC.